Edyta Szulik na wyspie Spinalonga

Podczas mojego ostatniego pobytu na Krecie zdecydowałam się popłynąć na Spinalongę…
Moją podróż podjęłam w taki sam sposób, w jaki kiedyś przewożono trędowatych na wyspę: popłynęłam na nią małą łodzią z Plaki…

Spinalonga jest małą wyspą leżącą na Morzu Egejskim. Kiedyś była częścią Krety, ale trzęsienie ziemi z około 1500 roku przed naszą erą oderwało ją od tej największej greckiej wyspy. W XVI wieku Wenecjanie zbudowali tu potężny fort, a 400 lat później na wyspie utworzono kolonię trędowatych, którą zlikwidowano dopiero w 1957 roku.

Chociaż na Krecie byłam już wielokrotnie, to jakoś wcześniej wcale nie chciałam płynąć na tę smutną wyspę, bo …
Czy może być coś ciekawego w odwiedzaniu miejsc, w których cierpiało tak wiele osób???
Czy ruiny opuszczonych domów i kamienie potrafią mówić???

Bardzo przygnębiał mnie fakt częstego spłycania historii trędowatych w wielu przewodnikach. Mimo, że większość osób wie o dawnym leprozorium, to jednak na pierwszy plan wysuwa się dla wielu wyjątkowa malowniczość tego miejsca. Ruiny twierdzy, pozostałości weneckich domów, widoki zapierające dech w piersiach działają tu jak magnes, a historia chorych na trąd schodzi na dalszy, mniej istotny plan… A przecież ta maleńka wyspa przez ponad 50 lat była świadkiem ludzkiego cierpienia spowodowanego nie tylko chorobą, ale również rozłąką, tęsknotą i życiem w izolacji…

Spinalonga jest jednak również dowodem na to, że ludzie znajdując się nawet w najrozpaczliwszej sytuacji, starają się do niej dostosować. Tak więc trędowaci na Spinalondze zaczęli budować namiastkę normalnego życia, takiego, jakie wiedli przed przybyciem na wyspę. Na bardzo małej powierzchni ziemi chorzy mieszkali, pracowali, uprawiali mikroskopijne ogródki warzywne, wypasali pojedyncze sztuki kóz i sadzili drzewka oliwne. Zrujnowane przez czas stare weneckie domy służyły im za mieszkania, sklepiki i pomieszczenia szpitalne. Stworzyli tu nawet kino, kościół, szkołę i teatr. Pootwierali warsztaty i kawiarnie. Chorzy zawierali nawet małżeństwa: jeśli owocem takiego związku było zdrowe dziecko, zabierano je na Kretę i oddawano do wychowania krewnym lub obcym … To musiała być niewyobrażalna tragedia! Dzieci będące owocem tak trudnej i często rozpaczliwej miłości w miejscu zarazy, miłości stanowiącej jedyny przebłysk owej beznadziejnej nadziei trzymającej ich przy życiu, te dzieci – zaraz po urodzeniu – musiały na zawsze opuścić swoich rodziców… Im więcej czytałam na temat Spinalongi, tym bardziej utrwalałam się w przekonaniu, że nigdy tam nie popłynę i nie będę oglądała tego smutnego miejsca….

Moje poglądy uległy jednak zmianie przed rokiem, kiedy to przeczytałam powieść Victorii Hislop „Wyspa”. Z każdym przeczytanym rozdziałem tej książki nabierałam ochoty, a wręcz pragnęłam postawić stopę na Spinalondze. Czułam, że muszę zobaczyć tę wyspę. To było bardzo zaskakujące przeżycie.
Myślę teraz, że historie przekazywane słowem ożywiają takie miejsca i sprawiają, że pamięć ludzka może i powinna być wieczna… Spinalonga to w zasadzie wyspa-pomnik dla ludzi dotkniętych trądem, którym przyszło tu żyć i umierać.

Dzięki “Wyspie“ każdy kamień Spinalongi ożywa, uliczki zapełniają się trędowatymi i słychać codzienny gwar na pozór „normalnego“ życia… Chodząc po uliczkach Spinalongi , patrząc na kwitnące kwiaty, cudownie błękitne niebo i szmaragdowe morze, zdałam sobie sprawę, że bajeczne widoki, które rozciągają się wokół, nie robiły prawdopodobnie na chorych żadnego wrażenia… Wyobraziłam sobie jak stojąc na brzegu spoglądali na niedaleką Plakę i tęsknili za bliskimi…

Tak, Spinalonga to wyjątkowo refleksyjne miejsce, które jednak powinno się zobaczyć! To miejsce, z którego wracamy zamyśleni i zarazem pewni, że nie wolno nam zapomnieć o tym, co się tu wydarzyło…

 

Tekst i fotografie (o ile nie zaznaczono inaczej): Edyta Szulik [maj 2017]