Święto Iraklionu: Dzień św. Minasa

Jedną z największych świątyń w Grecji jest katedra Świętego Minasa (Św. Menasa / gr.: Ο Καθεδρικός Ναός του Αγίου Μηνά] w Iraklionie (także: Heraklion) na wyspie Kreta. Budowę katedry rozpoczęto 25 marca 1862 roku, w miejscu, które według przekazów wskazał jednemu z mnichów Święty Minas, a ukończono ją w 1895 roku.

Katedra znajduje się na Placu Agios Minas. Zmierzając do niej – warto zatrzymać się na placu choć na chwilę przy dwóch znacznie mniejszych kościółkach: jednym z nich jest stareńki kościół św. Katarzyny (gr.: Ναός της Αγίας Αικατερίνης των Σιναϊτών), w którym dziś znajduje się Muzeum ikon (wstęp płatny), a drugim kościół św. Minasa zwany Małym (gr.: Μικρός Ναός Αγίου Μηνά). Jak dopowiada mi moja znajoma z Iraklionu – zgody na budowę Małego kościółka św. Minasa udzielili Turcy pod warunkiem wybudowania go w ciągu jednego dnia i w takim właśnie czasie kościółek ten powstał.

Od lewej: kościół św. Katarzyny i Mały św. Minasa [fot. Betaki]

Katedra to olbrzymia budowla, którą upodobały sobie, podobnie jak i sąsiednie kościółki – gołębie okupujące nie tylko plac, ale również wystające gzymsy, dachy i okoliczne latarnie.

W 1941 roku, w czasie niemieckiego bombardowania, na katedrę zrzucona została bomba, która jednak nie wybuchła: do dziś uważa się, że to dzięki opiece sprawowanej przez Świętego Minasa.

Święty Minas jest nie tylko patronem katedry, ale również całego Iraklionu. Święto swoje miasto Iraklion, jak i Święty Minas, obchodzą 11 dnia listopada: jest to dzień wolny do pracy. W tym dniu wierni gromadzą się tłumnie w katedrze i na placu, by wziąć udział w uroczystym nabożeństwie oraz w procesji.

Obchody święta w 2017 roku [zdjęcia ze strony candianews.gr]

Ponad katedrę oraz okoliczne zabudowania wznoszą się dwie widoczne z wielu miejsc potężne wieże: pomiędzy nimi można dostrzec ciemnoczerwoną kopułę.

[fot. Betaki]

Kiedy wewnątrz podniesiemy głowę zobaczymy, że podniebienie wypełnia malowidło przedstawiające Chrystusa Pantokratora. Wnętrze katedry, kiedy się w nim znaleźć, robi wielkie wrażenie: można tu dostrzec potężne żyrandole, relikwie Świętego Minasa, proste witraże i bogato zdobioną ambonę. Z tablicy znajdującej się w przedsionku można wyczytać (język bizantyjski), że budowa katedry została w 1866 roku przerwana na wiele lat z powodu wybuchu powstania kreteńskiego.

Wypatrzone w katedrze [fot. Betaki]

Wielki Kreteńczyk, Nikos Kazantzakis, w „Raporcie dla El Greca”* tak opisuje dawny Iraklion (nazywając go Megalo Kastro), jak i to miejsce:

„W tamtych czasach Megalo Kastro nie było jedynie siatką domów, sklepów i alejek ściśniętych przy nabrzeżu tuż przy wiecznie szalejącym morzu. Jego mieszkańcy nie byli nieuporządkowaną grupą mężczyzn, kobiet i dzieci, rozproszonych przy własnych, codziennych sprawach: jedzeniu, kobietach, dzieciach. Rządziły nimi surowe, niepisane prawa, którym nikt nigdy się nie sprzeciwiał. Rozkazy zawsze przychodziły z góry. Całe miasto było jak garnizon: także każdy z jego mieszkańców był jak wiecznie oblężona twierdza, której dowódcą był św. Minas, obrońca Megalo Kastro. Siedząc na szarym koniu, trzymając czerwona lancę skierowaną ku niebu, przez cały dzień święty czekał nieruchomo na ikonie w swojej kapliczce – z groźnym spojrzeniem i krótką kręconą bródką, spalony słońcem. Przez cały dzień – obwieszony srebrnymi wotami, nosząc ślady odciśniętych dłoni, oczu i serc, które mieszkańcy Kastro przykładali do niego, upraszając o łaskę – czekał nieruchomo, udając, że jest tylko obrazem, postacią namalowaną na kawałku drewna.” 

Tu można obejrzeć szereg zdjęć katedry z różnych lat, w tym zdjęcie bomby, która w 1941 roku nie wybuchła.

Serdeczne podziękowania dla Ewy Skandali za ciekawostki związane z opisywanym miejscem, jak również za dotrzymanie towarzystwa w czasie tegorocznego mojego spaceru do katedry w Iraklionie oraz dla Vangelisa Scandalis za tłumaczenie języka bizantyjskiego: dziękuję!