tytuł: "Z"

autor: Vassilis Vassilikos
tłumaczenie: Agnieszka Daniłowicz-Grudzińska, Adam Chomicz
wydawnictwo: Czytelnik
rok wydania: 1976

opis: z okładki: Wydarzenia opowiedziane na kartach tej książki są historią prawdziwą. 22 maja 1963 roku przybył do Salonik lekarz-społecznik i poseł do parlamentu z ramienia greckiej lewicy demokratycznej, Grigorios Lambrakis, by stanąć na czele pokojowej manifestacji. Tego samego dnia zginął, zamordowany w upozorowanym wypadku ulicznym. Lambrakis cieszył się powszechną sympatią nie tylko ze względu na swoją działalność polityczną. Znany był również szeroko jako lekarz, który leczy darmo ubogich, i jako wybitny sportowiec, zwycięzca w Igrzyskach Olimpijskich. Na murach Aten pojawiły się napisy „Lambrakis zei” – „Lambrakis żyje”, „Zei” lub w pośpiechu skreślone „Z”, co wkrótce stało się symbolem sprawy, o którą walczył.
Opierając się na materiałach późniejszego śledztwa i procesu, Vassilis Vassilikos, młody wówczas powieściopisarz grecki, stworzył w „Z” wstrząsający dokument tragedii swego kraju, a zarazem pasjonującą analizę wewnętrznego mechanizmu wielkiej prowokacji politycznej.
Ze względu na panujący wówczas w Grecji reżim „czarnych pułkowników” autor zmienił wszystkie nazwiska, pomimo to jednak książka, która ukazała się w listopadzie 1966 roku, znalazła się na indeksie, a jej autor – na wygnaniu we Francji, gdzie w dwa lata później wydano francuską wersję powieści i nakręcono słynny film pod tym samym tytułem.